Kiedyś — kwestowanie, dziś — finansowanie społecznościowe. By odpowiedzieć na pytanie: co to jest crowdfunding, cofniemy się do 2009 roku, wyjaśnimy, jakie zasady rządzą takimi zbiórkami środków pieniężnych i przyjrzymy się polskim realiom. W tekście znajdziesz wskazówki dotyczące finansowania społecznościowego w praktyce. Poznasz też podstawowe zasady bezpieczeństwa oraz regulacje prawne.

Kluczowe punkty:

• Crowdfunding to finansowanie społecznościowe, które polega na zbieraniu funduszy od dużej liczby osób celem realizacji swojego projektu.
• Najczęściej odbywa się za pośrednictwem internetu.
• Pojęcie crowdfunding pochodzi od angielskich słów „crowd” (tłum) i „funding” (finansowanie).
• Aby sfinansować swój projekt, jego twórca najczęściej rejestruje się na specjalnej platformie crowdfundingowej i przedstawia swój pomysł. By zbiórka się powiodła, cel musi mieć dla odbiorców, fanów lub jakieś społeczności na tyle dużą wartość, że zapragną zaangażować się finansowo i złożyć na jego realizację.
• Crowdfunding nie jest w Polsce szczegółowo uregulowany prawnie. Organizując zbiórkę, należy zwrócić uwagę na rodzaj umowy, którą zawiera się z wpłacającymi, by wiedzieć, czy zastosować przepisy podatkowe dotyczące darowizn, sprzedaży czy np. inwestycji kapitałowych.

Znaczenie słowa crowdfunding

Zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Crowdfundingowego, najlepszym polskim odpowiednikiem anglojęzycznego terminu „crowdfunding” jest określenie „finansowanie społecznościowe”.

Gdybyśmy chcieli jednak przetłumaczyć to obcobrzmiące słowo na język polski w sposób dosłowny, byłoby to:

• Crowd – tłum;
• Funding – finansowanie.

Crowdfunding – co to?

Crowdfunding to wsparcie finansowe dla dowolnej osoby udzielane przez pewną grupę osób, społeczność. Może być całkowicie charytatywne, udzielane w zamian za jakieś benefity powiązane z realizacją finansowanego projektu, czy też w zamian za udziały w zyskach. Pomysłodawca projektu najczęściej ogłasza swoją inicjatywę w sieci www, a internauci, dowiadując się o niej, mogą partycypować w kosztach realizacji. 

O crowdfundingu mówimy np., gdy:

• Pomysłodawca jakieś nowej technologii, która poprawi/ułatwi życie wielu ludzi, zbiera środki na jej stworzenie wśród ogółu społeczeństwa, lub konkretnie — przyszłych beneficjentów;
• Muzyk otrzymuje środki od swoich fanów na wydanie nowej płyty, a w zamian przesyła im krążek z autografem;
• Twórcy gier komputerowych zbierają środki na nowe dzieło, a w zamian, osoby, które wsparły ich kampanię, otrzymują wcześniejszy dostęp do gry, lub produkt za darmo bądź ze zniżką;
• Pożyczamy pieniądze na platformie chwilówek pozabankowych peer-to-peer, czyli zobowiązań udzielanych społecznościowo. To pożyczki przez internet trafiające bezpośrednio na konto bankowe – pożyczkodawcą nie jest jednak bank czy firma pożyczkowa, tylko szereg osób prywatnych;
• Twórca internetowy pobiera opłatę subskrypcyjną od swoich odbiorców, którzy w ten sposób „składają się” na jego działania;
• Ktoś zbiera środki charytatywnie, np. na cel związany ze zdrowiem, ratowaniem życia.
• Start-up gromadzi pieniądze na rozwój w zamian za udziały w firmie, a inwestorem może stać się dowolna osoba.

Te przykłady crowdfundingu pokazują, że tego typu zbiórki, to, innymi słowy, gromadzenie i alokacja pewnego kapitału, którego przeznaczeniem jest wsparcie rozwoju określonego przedsięwzięcia.

Jak wygląda kampania crowdfundingowa?

Poprzez finansowanie społecznościowe można zrealizować niemal dowolny pomysł, jednak powodzenie całego projektu zależy oczywiście od społecznego zaangażowania.

 Najważniejsze elementy skutecznej kampanii crowdfundingowej, to:

1. Ogłoszenie zbiórki wraz z informacją, jaka kwota jest potrzebna do realizacji jej celu;
2. Zaangażowanie internautów/społeczności, najczęściej poprzez informacje o tym, jak ich pieniądze przełożą się na ich własne życie i jakie są dla nich potencjalne korzyści.

Kampanie przeprowadza się najczęściej poprzez dedykowane temu platformy www, ale kanały, którymi pomysłodawcy docierają do odbiorców, mogą być dowolne. To często np. profile w social-mediach.

Crowdfunding w Polsce

Crowdfunding jest w Polsce znany i szeroko wykorzystywany. Choć za granicą jest nieco bardziej rozwinięty i historycznie działa nieco dłużej, w naszym kraju również przeprowadza się wiele skutecznych kampanii. Umożliwia to wiele platform www, dedykowanych finansowaniu społecznemu.

Portale crowdfundingowe działające na polskim rynku

W Polsce do najpopularniejszych platform crowdfundingowych należą:

• polakpotrafi.pl (dowolne projekty);
• wspieram.to (dowolne projekty);
• siepomaga.pl (akcje charytatywne);
• wspieramkulture.pl (inicjatywy dotyczące działalności kulturowej, sztuki);
• beesfund.com (dowolne projekty i udziały);
• myseed.pl (udziały i inne inicjatywy);
• crowdfunders.pl (nieruchomości);
• megatotal.pl (muzyka);
• clipontheroad.pl (muzyka, a konkretnie – finansowanie teledysków);
• patronite.pl (wspieranie twórców w modelu subskrypcyjnym);

Co powstało dzięki crowdfundingowi?

Przykłady udanych przedsięwzięć sfinansowanych całkowicie lub w głównej mierze dzięki crowdfundingowi, to:

1. Powstanie Oculus – urządzenia elektronicznego wykorzystującego technologię VR (virtual reality);
2. Wyprodukowanie Fidget Cube – elektronicznej kosteczki z różnymi przyciskami, której celem jest pomaganie w rozładowywaniu stresu;
3. Dokończenie filmu „Chustka” – zbiórka została przeprowadzona na polskim portalu wspieramkulture.pl;
4. Wyprodukowanie Zortrax M200 – drukarki 3D zaprojektowanej przez Polaków.

To jedne z największych i najgłośniejszych inicjatyw, które zrealizowano dzięki finansowaniu społecznościowemu. Dzięki crowdfundingowi można jednak realizować dowolne, również całkiem niewielkie cele.

Jak zebrać środki dzięki crowdfundingowi?

Aby skutecznie zebrać środki za pomocą crowdfundingu, konieczne jest kilka kluczowych ruchów:

1. Zarejestruj się na renomowanej platformie crowdfundingowej;
2. Określ realistyczny cel finansowy oraz terminy realizacji;
3. Stwórz atrakcyjną stronę kampanii, która jasno i przekonująco przedstawia Twój projekt;
4. Opracuj i przedstaw szczegółowy plan, który pokaże potencjalnym wspierającym, w jaki sposób ich fundusze zostaną wykorzystane. Pamiętaj również o zaoferowaniu nagród, które zachęcą do wsparcia Twojej inicjatywy;
5. Aktywnie promuj swoją kampanię w mediach społecznościowych i innych kanałach komunikacji, aby dotrzeć do jak najszerszej grupy potencjalnych fundatorów.

Prawo a crowdfunding

Z crowdfundingu zaczęto korzystać na całym świecie na szeroką skalę mniej więcej w 2009 roku, kiedy to powstała najpopularniejsza obecnie platforma crowdfundingowa — Kickstarter. I choć społecznościowe finansowanie funkcjonuje (również w Polsce) już bardzo długo, wciąż nie doczekało się w naszym kraju jasnych i jednoznacznych regulacji prawnych.

Nie ma odrębnych przepisów, które regulowałyby tego typu zbiórki, a więc ich twórcy muszą przestrzegać różnorodnych zasad i ustaw – w zależności od tego, jaki charakter ma gromadzenie kapitału, jakie jest jego przeznaczenie i co w zamian otrzymują fundatorzy.

Crowdfunding a podatki

Organizując zbiórkę za pośrednictwem serwisów crowdfundingowych, warto pamiętać o kwestiach podatkowych. Przepisy, które mają zastosowanie w danym przypadku, zależą od rodzaju umowy nawiązanej ze wspierającymi.

Przykłady:

• Crowdfunding charytatywny, czyli nieoferujący internautom nic w zamian, podlega pod ustawę o darowiźnie i wymaga opłacenia podatku w odpowiedniej wysokości.
• Jeśli w zamian za wsparcie użytkownik otrzyma gotowy produkt, całość należy rozpatrywać zgodnie z umową sprzedaży. 
• Crowdfunding udziałowy, oferujący inwestorom nabycie akcji lub udziałów, podlega pod regulacje prawne rynku kapitałowego.

Crowdfunding — podsumowanie

Crowdfunding, znany również jako finansowanie społecznościowe, to metoda zbierania funduszy na realizację różnorodnych projektów, od dużej liczby osób, za pośrednictwem internetu. Umożliwia twórcom przedstawienie swoich pomysłów na platformach crowdfundingowych i pozyskanie środków potrzebnych do ich realizacji. Często w zamian za różnego rodzaju nagrody.

Crowdfunding obejmuje wiele kategorii, w tym:

• pożyczki,
• wsparcie charytatywne,
• finansowanie startupów,
• finansowanie projektów kreatywnych.

Choć w Polsce nie mamy szczegółowych regulacji prawnych dotyczących finansowania społecznościowego, organizując zbiórki crowdfundingowe, należy pamiętać o przepisach podatkowych i prawnych dotyczących darowizn, czy sprzedaży – w zależności od rodzaju kampanii.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące crowdfundingu

Źródła

Definicje crowdfundingu, crowdfunding.pl 

Crowdfunding, czyli kasa od ludzi, gov.pl

Crowdfunders Save the Documentary Chustka, culture.pl