Właśnie skończyłeś rozmawiać z ankieterem, który poprosił Cię o PESEL? A może wypełniłeś formularz przesłany e-mailem z Twojego banku, gdzie wpisałeś dane z dowodu? Stop. Mogłeś paść ofiarą cyberprzestępcy, który np. weźmie kredyt, kradnąc Twoją tożsamość. Jak to sprawdzić? Jak skutecznie się przed tym uchronić? Podpowiadamy.

Najważniejsze informacje:

• Oszust, który wejdzie w posiadanie Twoich danych z dowodu osobistego lub karty płatniczej, może z łatwością dopuścić się różnego rodzaju przestępstw finansowych, czy korzystać w Twoim imieniu z produktów i usług.
• Wystarczy kilka informacji z dowodu osobistego, by np. zaciągnąć pożyczkę pozabankową online.
• Kiedy chcemy zweryfikować, czy ktoś posługuje się naszymi danymi w instytucjach finansowych, pomocnym narzędziem są raporty BIK.
• Ochrona swoich danych osobowych, dowodu osobistego i karty płatniczej oraz stosowanie zasady ograniczonego zaufania i podwójnej weryfikacji podczas posługiwania się nimi, pozwalają minimalizować ryzyko kradzieży.
• Jeżeli podejrzewasz, że ktoś mógł wejść w posiadanie kluczowych informacji na Twój temat, dokonaj zastrzeżenia dowodu osobistego czy karty płatniczej. Kradzież dokumentów zgłoś na policji i w banku.

Czym jest kradzież tożsamości?

Kradzieżą tożsamości nazywamy wszystkie zachowania i zdarzenia zmierzające do pozyskania Twoich danych osobistych, aby wykorzystać je do celów o charakterze przestępczym. Brzmi tajemniczo i enigmatycznie? Niestety, trudno precyzyjniej to zdefiniować, gdyż kradzież tożsamości wraz z rozwojem nowych technologii przybiera coraz to bardziej wyrafinowane, nowe formy.

Zdarza się, że nagminnie bagatelizujemy ten problem i myślimy, że nas nie dotyczy. Jakie mogą być konsekwencje takiej lekkomyślności?

Czym grozi kradzież tożsamości?

Kradzież tożsamości to dopiero początek lawiny zdarzeń. To, jaki dalszy obrót przybierze sprawa, zależy głównie od kreatywności i sprytu przestępcy. Może on np. z łatwością zaciągnąć chwilówkę na dowód, o której dowiesz się dopiero z wezwania do zapłaty. Tego typu pożyczki online to powszechna i bezpieczna usługa, pod warunkiem że odpowiednio chronisz swój dokument.

Co jeszcze może być wynikiem skradzionej tożsamości? Na przykład:

• Założenie fałszywego konta bankowego;
• Złożenie w banku wniosku online o kredyt gotówkowy;
• Podpisany na sporą sumę weksel bankowy (bowiem obecnie nie ma przepisu nakładającego na sąd obowiązek badania wiarygodności podpisu);
• Zawarcie w Twoim imieniu umowy z operatorem sieci komórkowej;
• Podrobienie karty płatniczej;
• Wynajęcie na Twoje dane samochodu.

Czy oszust zdoła zaciągnąć kredyt lub pożyczkę online na dane z dowodu osobistego? 

By zaciągnąć pożyczkę przez internet najczęściej, należy wypełnić wniosek online. Muszą znaleźć się w nim następujące informacje:

• Imię i nazwisko aplikującego;
• Adres zamieszkania;
• Seria i nr dowodu osobistego;
• Data i organ wydania oraz data ważności dowodu osobistego;
• numer PESEL;
• Miejsce urodzenia;
• Imiona rodziców i/lub nazwisko panieńskie matki.

Całość potwierdza się dodatkowo przelewem weryfikacyjnym z konta założonego na te same dane lub połączeniem swojej bankowości elektronicznej ze specjalną aplikacją (np. Kontomatik). I choć na pierwszy rzut oka sam dowód osobisty nie wystarczy, by z powodzeniem ubiegać się o środki, dla doświadczonego oszusta dodatkowa weryfikacja nie stanowi żadnego problemu.

Przestępca jest w stanie zaciągnąć pożyczkę oraz podpisać umowę na inne usługi posiadając jedynie skan Twojego dowodu, zdjęcie, czy spisując informacje, które się na nim znajdują.

Pamiętaj! Wyłudzenie danych z dowodu osobistego może przybierać najrozmaitsze formy. Złodzieje często podszywają się pod renomowane instytucje z prośbą o uzupełnienie danych potrzebnych do świadczenia usług (np. bankowych, albo związanych z dostarczaniem energii). Nosi to nazwę phishingu.

Jak sprawdzić, czy ktoś zdołał wziąć kredyt na Twoje dane? Sprawdź raport BIK.

Samodzielne kontrolowanie sytuacji związanej z ochroną własnych danych osobowych jest możliwe. Jest też wysoce zalecane przez specjalistów. Jak sprawdzić, czy ktoś wziął na Ciebie kredyt? Można zrobić to z pomocą Biura Informacji Kredytowej (BIK) całkowicie bezpłatnie.

Do BIK trafiają informacje o wszystkich składanych przy pomocy danych z Twojego dowodu osobistego wnioskach kredytowych i pożyczkowych. Biuro może udostępnić Ci je w formie raportu jeden raz na pół roku za darmo lub częściej niż co 6 miesięcy — w opcji płatnej. Raport możesz pobrać po wcześniejszym złożeniu wniosku na stronie www Biura Informacji Kredytowej.

Ważne! Nawet tzw. chwilówki bez BIK są raportowane do Biura informacji Kredytowej. Ich nazwa bierze się głównie z tego powodu, że pożyczkodawca w procesie weryfikacji wniosku, może nie wziąć pod uwagę negatywnych wpisów z BIK. Jest to więc dobra opcja dla zadłużonych, ale nie oznacza, że w Biurze Informacji Kredytowej nie zostanie po niej ślad.

Jak zapobiegać kradzieży danych osobowych i chronić się przed wyłudzeniem kredytu? 15 sposobów

Lepiej zapobiegać, niż leczyć. To powiedzenie odnoszące się stricte kwestii zdrowotnych, jednak doskonale pasuje też do tematu przeciwdziałania kradzieży tożsamości. Oszuści, wykradający dane można porównać do wirusów grypy. Czekają na chwilę słabości i obniżonej koncentracji. Szukają słabego punktu i atakują.

Jak zabezpieczyć dane osobowe, aby nie trafiły w niepowołane ręce?

Oto kilka dobrych praktyk:

1. Regularnie monitoruj swoje konta bankowe i kredytowe — sprawdzaj wyciągi z kont i historię transakcji, aby szybko wykryć nieautoryzowane operacje.
2. Używaj silnych, unikalnych haseł do swoich kont w kluczowych serwisach www — twórz hasła złożone z liter, cyfr i znaków specjalnych, unikaj używania tych samych haseł do różnych kont.
3. Włącz dwuetapową weryfikację — korzystaj z opcji dodatkowego zabezpieczenia kont, która wymaga podania dodatkowego kodu lub potwierdzenia danej operacji przy pomocy aplikacji (oprócz hasła).
4. Nie udostępniaj danych osobowych na niesprawdzonych stronach — unikaj podawania danych takich jak PESEL, numer dowodu osobistego, adres, na stronach internetowych, co do których nie masz absolutnej pewności, że są bezpieczne.
5. Zabezpiecz swój komputer i urządzenia mobilne — używaj programów antywirusowych i regularnie aktualizuj oprogramowanie.
6. Unikaj korzystania z publicznych sieci Wi-Fi do logowania się na ważne konta.
7. Nie klikaj w podejrzane linki i załączniki — uważaj na wiadomości e-mail i SMS-y od nieznanych nadawców, które mogą zawierać linki do fałszywych stron lub zainfekowane załączniki.
8. Zamawiaj raporty kredytowe — regularnie sprawdzaj swoje raporty kredytowe w biurach informacji gospodarczej, aby zidentyfikować ewentualne nieautoryzowane umowy.
9. Stosuj alerty kredytowe — korzystaj z usług, które powiadamiają Cię o zmianach w Twojej historii kredytowej.
10. Niszcz dokumenty zawierające dane osobowe — niszczenie dokumentów zawierających „wrażliwe dane” zabezpiecza Cię przed ich przypadkowym ujawnieniem.
11. Uważaj na phishing — nigdy nie podawaj poufnych informacji w odpowiedzi na e-maile lub telefony, które wydają się podejrzane.
12. Unikaj udostępniania danych w mediach społecznościowych — ogranicz ilość osobistych informacji, które udostępniasz na platformach społecznościowych.
13. Sprawdzaj, kto prosi o Twoje dane — zawsze upewnij się, że podmiot, który prosi o informacje na Twój temat, jest godny zaufania i ma uzasadnioną potrzebę ich posiadania.
14. Używaj zabezpieczonych metod płatności — korzystaj z zaufanych serwisów płatniczych i unikaj przekazywania danych kart kredytowych przez nieszyfrowane połączenia.
15. Nie podawaj danych osobowych osobom trzecim przez telefon.

To środki ostrożności, które mogą znacząco zmniejszyć ryzyko kradzieży danych osobowych i wyłudzenia kredytu. Dzięki nim nie będziesz wciąż zastanawiał się: czy ktoś przypadkiem nie wziął na mnie chwilówki?

Gdzie zgłosić, że padłem ofiarą wyłudzenia kredytu czy pożyczki?

Jeżeli stałeś się ofiarą wyłudzenia (np. pożyczki na Twoje dane), musisz zgłosić sprawę na policję oraz do instytucji, która udzieliła zobowiązania. Podmioty te będą współpracować ze sobą, by ustalić, co faktycznie się stało. Im więcej masz dowodów na to, że to faktycznie nie Ty jesteś odpowiedzialny za złożony wniosek o kredyt czy pożyczkę, tym lepiej.

Zanim jednak dojdzie do przestępstwa, możesz też zorientować się, że utraciłeś dowód osobisty, lub dane w nim zawarte mogły dostać się w niepowołane ręce. W takiej sytuacji, jak najszybciej dokonaj zastrzeżenia dowodu osobistego.

Możesz zrobić to:

• w banku,
• w urzędzie gminy,
• na swoim koncie BIK, jeśli je posiadasz.

Podsumowanie

Aby upewnić się, że nikt nie zaciągnął zobowiązań w naszym imieniu, zaleca się regularne sprawdzanie raportu kredytowego w Biurze Informacji Kredytowej (BIK) oraz w innych rejestrach dłużników, takich jak Krajowy Rejestr Długów (KRD) czy ERIF. Istotne jest również monitorowanie wszelkich podejrzanych aktywności na koncie bankowym oraz skrzynce mailowej.

Warto też stosować się do zasad bezpieczeństwa, na co dzień, by zapobiegać takim sytuacjom w tzw. zarodku. Przede wszystkim, dbać o ochronę swoich danych osobowych, nie udostępniać ich nieznajomym oraz nie publikować w internecie.  Regularna kontrola dokumentów i szybka reakcja na wszelkie nieprawidłowości mogą znacząco zmniejszyć ryzyko wyłudzenia chwilówki czy innych świadczeń.

Źródła

Usługi BIK [https://www.bik.pl/klienci-indywidualni]

Jak zgłosić utratę lub uszkodzenie dowodu osobistego [https://www.gov.pl/web/gov/zglos-utrate-lub-uszkodzenie-swojego-dowodu-osobistego-uniewaznij-dowod]